Wat doet een katalysator in een auto?

Functie en belang van de katalysator

De functie van een katalysator kan vrij eenvoudig omschreven worden als: hij zet schadelijke verbrandingsgassen om in een minder schadelijke uitstoot. Elke auto die in 1992 of daarna de fabriek heeft verlaten, is uitgerust met een dergelijk systeem. De reden is vrij eenvoudig: de uitlaatgassen die uit een auto zonder katalysator komen, zijn flink schadelijker dan de gassen die eerst door de katalysator zijn gekomen. ‘Schoon’ is niet het juiste woord, maar ’schoner’ dekt de lading aardig. De verplichting is ingevoerd om te voldoen aan nieuwe milieueisen van de overheid.

Werking katalysator

Het doorgronden van een katalysator vereist de nodige scheikundige kennis, maar als we het iets minder technisch maken, komt het op het volgende neer: de voornaamste schadelijke stoffen uit een verbrandingsmotor zijn:

• stikstofoxide
• koolstofmonoxide
• onverbrande koolwaterstoffen

Deze stoffen zijn onder andere de veroorzakers van smog en zure regen en ze zijn bijzonder giftig. Tot aan 1992 werden deze stoffen ongehinderd de atmosfeer ingeblazen, met alle gevolgen van dien. Een katalysator zet deze stoffen om in:

• stikstof
• koolstofdioxide
• waterdamp

Nog altijd niet ideaal, maar een flink stuk schoner dan wat er in vroeger jaren de lucht in ging.

Twee soorten katalysatoren

In auto’s komen twee soorten katalysatoren voor. Beide hebben ruwweg hetzelfde doel, maar ze bereiken dat doel op andere manieren.

• De reductiekatalysator: deze variant is gericht op de vermindering van vervuiling door giftige stoffen.
• De oxidatiekatalysator: de versie verlaagt de uitstoot van waterdamp en koolstofdioxide.

De samenstelling van deze katalysatoren verschilt, maar beide versies zijn gemaakt om de schadelijke uitstoot te verlagen en te voldoen aan de milieueisen die gesteld zijn.

Onderhoud katalysator

Bij elke APK wordt de katalysator onderzocht. Immers, als hij niet meer goed werkt, voldoet je auto niet langer aan de milieunormen. Je kunt overigens gewoon rijden met een kapotte katalysator, het heeft geen invloed op de staat van je motor.

Hoe merk je dat een katalysator kapot is?

Een kapotte katalysator kan meestal op twee manieren laten weten dat het foute boel is:

• Hij rammelt. Als je een rammelend geluid hoort in het achteronder, dan kan het goed zijn dat dit de katalysator is. Een tikkend geluid is eveneens mogelijk. In dat geval hangt de katalysator los.
• Het vermogen van je auto neemt af. Als je auto stottert of niet meer het vermogen van weleer levert, kan een verstopte katalysator hier debet aan zijn. Dergelijke symptomen hebben een lange reeks mogelijke oorzaken, maar het loont de moeite om in ieder geval even naar de katalysator te laten kijken.

Is het inderdaad mis met de katalysator, dan is het tijd om hem te vervangen.

Kosten vervangen katalysator

De kosten van het vervangen van een katalysator hangen – zoals altijd – af van je auto. Kleinere auto’s zijn in de regel goedkoper te repareren dan grotere auto’s. Reken er bij een klein model op dat je gemiddeld tot ongeveer €600 kwijt bent, terwijl dat bij grotere auto’s kan oplopen tot rond de duizend euro. Het is dus geen goedkoop klusje, wat deels te maken heeft met de kosten van de katalysator zelf. Dat is een ingewikkeld stukje techniek en dat betekent dat het aan de prijzige kant is.

Milieu-impact van de katalysator

Misschien zegt de term ‘zure regen’ je iets. In de jaren tachtig van de vorige eeuw was het een groot onderwerp, maar mede dankzij uitvindingen als de katalysator is de angst voor dit fenomeen flink afgenomen. Dit is overigens niet alleen te danken aan de katalysator, maar het heeft wel degelijk bijgedragen aan het creëren van een schonere lucht. Auto’s met verbrandingsmotoren zijn nog lang niet volledig schoon, maar mede dankzij de katalysator zijn ze in ieder geval een stuk minder smerig.

Oude katalysatoren leveren geld op

Katalysatoren kunnen prima gerecycled worden en het inleveren van een katalysator kan zo een paar honderd euro opleveren. Dit komt doordat het materiaal monoliet eruit gewonnen kan worden. Verder zijn er flinterdunne laagjes platina, palladium en rhodium aanwezig en dat levert eveneens geld op. Nadeel hiervan is dat een katalysator roversgoed kan zijn. Het stelen van katalysatoren gebeurt nog altijd.